Hình thức “cho mượn kèm điều khoản mua đứt” đang trở thành công cụ phổ biến của các CLB Anh để tối ưu hóa sổ sách theo Luật Công bằng Tài chính (PSR) và quản trị chi phí. Cho mượn kèm điều khoản mua đứt — hay mua đứt bắt buộc theo điều kiện — cho phép đội mua hoãn ghi nhận toàn bộ chi phí chuyển nhượng, đồng thời tạo lợi ích tài chính tức thời cho cả bên bán và bên mua. Những ví dụ gần đây như Harvey Elliott đến Aston Villa hay thương vụ Douglas Luiz cho thấy xu hướng này ngày càng phổ biến ở Ngoại hạng Anh.
Cơ chế hoạt động của hợp đồng cho mượn kèm điều khoản mua đứt
Về bản chất, đây là hợp đồng cho mượn có kèm điều khoản chuyển thành mua đứt nếu một hoặc nhiều điều kiện được kích hoạt. Các điều kiện kích hoạt thường gặp:
- Số lần ra sân (ví dụ: đá đủ 10 trận).
- Thành tích đội bóng (thăng hạng, trụ hạng, giành vé dự cúp châu Âu).
- Các mốc cá nhân (ghi X bàn, kiến tạo Y).
Điều khoản này mang hai dạng chính: mua đứt bắt buộc (obligation to buy) khi điều kiện xảy ra, và tùy chọn mua đứt (option to buy) do bên mượn quyết định. Hiệu quả tài chính khác nhau đáng kể giữa hai dạng này, ảnh hưởng trực tiếp đến cách ghi nhận chi phí trên sổ sách kế toán.
Harvey Elliott tới Aston Villa dưới dạng cho mượn kèm điều khoản mua đứt, minh họa chiến lược tài chính của CLB
Vì sao các CLB ưa chuộng mô hình này?
Lợi ích cho bên mua:
- Trì hoãn chi phí chuyển nhượng vào năm tài chính kế tiếp, giúp đáp ứng PSR/FFP.
- Giảm áp lực tài chính ngay mùa chuyển nhượng, vẫn tăng cường đội hình kịp thời.
- Thử nghiệm cầu thủ trước khi cam kết lâu dài.
Lợi ích cho bên bán:
- Đảm bảo thu một khoản tiền trong tương lai thay vì bán thấp ngay lập tức.
- Duy trì phương án bán theo lộ trình, ổn định dòng tiền.
Lợi ích cho cầu thủ:
- Được đảm bảo thời gian thi đấu và ổn định tạm thời hơn so với hợp đồng cho mượn thông thường.
Ví dụ thực tế: Arsenal sử dụng cấu trúc cho mượn kèm mua đứt để giảm gánh nặng chi phí sau mùa tiêu tốn lớn; Bournemouth cũng áp dụng với Alex Jimenez nhằm cân đối PSR. Những động thái này minh họa cách CLB “chia nhỏ” chi phí chuyển nhượng để vừa tăng cường lực lượng vừa tuân thủ giới hạn tài chính.
Arsenal chiêu mộ Hincapie theo cách giảm gánh nặng tài chính cho năm hiện tại
Rủi ro và bài học từ các vụ lùm xùm
Mô hình này không vô hại. Rủi ro chính gồm:
- Bị ràng buộc mua cầu thủ không mong muốn nếu điều khoản kích hoạt.
- Việc ghi nhận chi phí phải tuân thủ quy định kế toán: nếu điều kiện kích hoạt xảy ra ngay, chi phí phải vào sổ sách tại thời điểm đó.
- Tranh chấp pháp lý nếu điều khoản bị hiểu khác nhau.
Bài học điển hình: Leeds với thương vụ Jean-Kevin Augustin năm 2020. Hợp đồng có điều khoản mua đứt khi Leeds kích hoạt, nhưng khi điều kiện được tính, Leeds bị Tòa án buộc trả 18 triệu bảng cho RB Leipzig dù cầu thủ không đáp ứng kỳ vọng — minh chứng cho rủi ro pháp lý và tài chính khi cam kết bằng điều khoản bắt buộc.
Leeds từng nếm đòn vì cách chuyển nhượng có điều khoản bắt buộc, ví dụ cảnh báo cho CLB khác
Tác động tới luật và thị trường chuyển nhượng
Luật Công bằng Tài chính (PSR/FFP) khiến các CLB sáng tạo cơ cấu hợp đồng để tối ưu sổ sách. Một số điểm cần lưu ý:
- Các cơ quan quản lý có thể siết chặt cách ghi nhận hợp đồng cho mượn kèm điều khoản mua đứt nếu thấy lạm dụng.
- Sự khác biệt giữa “option” và “obligation” ảnh hưởng lớn đến rủi ro tài chính và cách trình bày báo cáo.
- Thị trường có xu hướng gia tăng các thương vụ dạng này, đặc biệt ở Ngoại hạng Anh, nơi áp lực cân bằng tài chính ngày càng lớn.
Trường hợp Manchester United cho Napoli mượn Rasmus Hojlund kèm điều khoản mua đứt là minh họa: nếu Napoli đủ điều kiện dự Champions League và kích hoạt điều khoản, khoản thu lớn sẽ được ghi nhận vào mùa hè, ảnh hưởng dòng tiền và báo cáo lợi nhuận của cả hai CLB.
Kết luận
“Cho mượn kèm điều khoản mua đứt” là công cụ tài chính hữu ích nhưng đi kèm rủi ro pháp lý và kế toán. Với PSR ngày càng nghiêm ngặt, mô hình này dự báo vẫn phổ biến nhưng sẽ chịu giám sát chặt chẽ hơn. Các CLB cần cân nhắc kỹ điều khoản kích hoạt và phương án phòng ngừa rủi ro — cả về chuyên môn lẫn pháp lý.
Bạn nhìn nhận thế nào về xu hướng dùng hợp đồng này trong mùa chuyển nhượng tiếp theo? Hãy chia sẻ ý kiến.
