Công nghệ VAR (Video Assistant Referee) đã trở thành đề tài trung tâm trong mọi giải đấu lớn, từ World Cup, EURO đến Champions League. VAR hứa hẹn nâng cao tính công bằng bằng cách giảm sai sót trọng tài, nhưng đồng thời tạo ra tranh cãi về thời gian, cảm xúc và cách vận hành. Trong bối cảnh luật FIFA 2024/25 cập nhật, VAR tiếp tục là yếu tố quyết định nhiều kết quả và tranh luận chuyên môn.
Khuôn hình minh họa về vai trò VAR trong bóng đá hiện đại, nhiều góc quay hỗ trợ trọng tài video
VAR là gì và hoạt động ra sao?
VAR (Video Assistant Referee) là hệ thống hỗ trợ trọng tài bằng video theo dõi trận đấu từ phòng điều hành với nhiều góc quay và công cụ phân tích. Theo Luật Bóng đá FIFA 2024/25 (mục Video Assistant Referees), đội hỗ trợ VAR giám sát trực tiếp, liên lạc liên tục với trọng tài chính qua tai nghe và đưa ra khuyến nghị khi phát hiện lỗi rõ ràng hoặc sai sót nghiêm trọng.
Hoạt động VAR tập trung vào bốn nhóm tình huống then chốt:
- Xác định bàn thắng hợp lệ hoặc việt vị
- Quyết định phạt đền (penalty)
- Thẻ đỏ trực tiếp
- Nhận diện nhầm cầu thủ
Quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài trên sân: họ có thể chấp nhận khuyến nghị của VAR hoặc tự mình xem lại màn hình bên sân trước khi đưa ra phán quyết cuối cùng.
Phòng VAR theo dõi nhiều góc quay trận đấu, hỗ trợ trọng tài chính đưa ra quyết định chính xác hơn
Ưu điểm: chính xác, công bằng, tăng uy tín giải đấu
- Giảm sai sót trọng tài ở các tình huống quyết định, từ đó nâng cao tính công bằng.
- Phát hiện việt vị, chạm tay tinh vi hay lỗi kín khó nhận diện bằng mắt thường.
- Tăng uy tín giải đấu, giảm các vụ kiện cáo liên quan quyết định sai lệch, bảo vệ thương hiệu giải.
Hạn chế và nguyên nhân gây tranh cãi
- Gián đoạn trận đấu: thời gian xem xét có thể làm mất nhịp, làm giảm cảm xúc bùng nổ của khán giả.
- Trải nghiệm cổ động viên bị ảnh hưởng: bàn thắng vui mừng có khi bị “nén” lại chờ xác nhận.
- Nhân tố con người trong vận hành VAR vẫn tạo ra sai sót: lỗi giao tiếp hay đánh giá vẫn xảy ra, như các sự cố tại Premier League 2023/24.
Ví dụ thực tế gây tranh cãi
World Cup 2018: VAR xác định chạm tay Ivan Perisic trong trận chung kết, giúp Pháp có penalty quyết định và vô địch.
Tình huống Perisic bị xác định chạm tay và VAR can thiệp trong trận chung kết World Cup 2018EURO 2024: bàn thắng của Xavi Simons (Hà Lan) bị hủy do việt vị/va chạm dẫn đến phản ứng dữ dội từ người hâm mộ.
Premier League 2023/24: sự cố giao tiếp giữa tổ VAR và trọng tài gây mất bàn thắng hợp lệ của Liverpool trước Tottenham, khiến Ban trọng tài Anh phải xin lỗi công khai.
Trọng tài xem lại VAR bên ngoài sân để đưa ra quyết định cuối cùng về tình huống tranh cãi
FAQ nhanh
- VAR có thể tự quyết thay trọng tài không? Không — VAR chỉ tư vấn; trọng tài chính có quyền quyết định cuối cùng.
- Đội bóng có thể yêu cầu xem VAR không? Không — chỉ tổ VAR hoặc trọng tài chính mới khởi xướng việc xem lại.
- Thời gian kiểm tra VAR mất bao lâu? Không có giới hạn tuyệt đối; nhưng thường xử lý nhanh, trung bình 1–3 phút mỗi tình huống.
Kết luận: VAR là công cụ không thể thiếu để nâng cao độ chính xác trong bóng đá hiện đại, nhưng không phải là giải pháp hoàn hảo. Việc hoàn thiện quy trình vận hành, đào tạo tổ VAR và minh bạch truyền thông sẽ quyết định tương lai của công nghệ này trên sân cỏ. Bạn nghĩ gì về cách VAR đang được áp dụng hiện nay? Hãy để lại ý kiến.
